Loyaliteitsconflicten bij je kind: hoe voorkom je ze als co-ouder?
Als je na de breuk samen voor de kinderen blijft zorgen, vraagt dat veel van beide ouders. Ook op het gebied van emotioneel welzijn heb je samen de verantwoordelijkheid voor jullie kinderen, ondanks onderlinge verschillen, strubbelingen of eigen pijn. Hoe voorkom je dat je jouw kind per ongeluk in een loyaliteitsconflict brengt? Of erger nog, dat je onbedoeld aan subtiele ouderverstoting doet?
“Kinderen zijn per definitie loyaal aan hun ouders, tot de dood hen scheidt,” vertelt familiepsycholoog Dave Niks. “Om maar even te laten zien hoe onverwoestbaar dat is: zelfs bij mishandeling of misbruik blijft die loyaliteit vaak bestaan. Kinderen willen gezien en gehoord worden door hun ouders en maken hen graag trots, ongeacht de situatie. Ze zijn snel geneigd om te denken dat problemen aan hen liggen. Het is goed om je dat als ouder bewust te zijn. Ook al ben jij klaar met je ex, je kind is niet klaar met zijn vader/moeder. Die loyaliteit blijft.”
Subtiele ouderverstoting
Juist die blijvende loyaliteit maakt kinderen kwetsbaar. Onbedoeld kunnen ouders een situatie creëren waarin het kind het gevoel krijgt partij te moeten kiezen, waarin het zich schuldig voelt als het bij de andere ouder is of waarin de kinderen voor de ene ouder gaan zorgen. “Vanuit je eigen pijn kun je na de breuk gaan denken dat jij de beste ouder bent,” legt Dave uit. “Dat jij beter weet wat goed is voor het kind, dat de andere ouder het niet goed genoeg doet. Als je vanuit dat perspectief leeft, kun je onbedoeld aan ouderverstoting doen. Vaak denken mensen bij ouderverstoting aan iets groots: rechtszaken, dreigementen, extreme conflicten. Maar het heeft ook een subtiele kant. Het begint altijd met loyaliteitsconflicten bij je kind.”
Kind krijgt er last van
“Afgeven op de andere ouder, zelfs als het terloops is, brengt een kind automatisch in een loyaliteitsconflict,” zegt Dave. “Een kind gaat zich dan inhouden, bepaalde dingen niet meer vertellen of doen. Het loopt op eieren. En het raakt zo stukje bij beetje het contact kwijt met zijn of haar eigen gevoelens en identiteit. Als je kind regelmatig in een loyaliteitsconflict belandt, krijgt het daar later echt een keer last van.” Daarbij komt nog iets anders: kinderen zijn ‘de helft mama en de helft papa’. Als je als ouder iets negatiefs zegt over de andere ouder, is dat in feite ook een afwijzing van een deel van je kind.
Welke pet heb je op?
Om te voorkomen dat je onbedoeld de andere ouder in een kwaad daglicht stelt of ondermijnt in zijn kwaliteiten en rol als ouder, heeft Dave een tip. “Het is belangrijk dat ouders onderscheid maken tussen hun rol als ex-partner en hun rol als ouder,” benadrukt hij. “Je mag echt een gruwelijke hekel hebben aan je ex. Maar dat is een gevoel dat je deelt met vrienden, niet met je kind. Je persoonlijke pijn hoort niet bij hen thuis. Natuurlijk hoef je over bepaalde zaken ook weer geen verstoppertje te spelen. Mijn ex is altijd net op tijd of net te laat, ik ben altijd op tijd of te vroeg. Dat weten we van elkaar en daar kunnen we samen grappen over maken, dat doen de kinderen ook. Maar het is iets anders dan daarover klagen tegen je kind. Bedenk je steeds: zeg ik nu iets met mijn ex-partnerpet op of met mijn ouderpet op?”
Als je ex dingen anders doet
Voor veel gescheiden ouders is het lastig als de ex-partner dingen anders doet, bijvoorbeeld in opvoedstijl, toon of houding tegenover de kinderen. Dat kan natuurlijk olie op het vuur zijn voor loyaliteitsconflicten bij je kind. ”De verschillen worden uitvergroot na een scheiding, dat is logisch”, zegt Dave. Dat kan moeilijk zijn, vooral als je het gevoel hebt dat je kind bij de andere ouder tekortkomt. Maar niet elk verschil hoeft op tafel. “Is het bij de andere ouder qua veiligheid, gezondheid en ontwikkelingskansen maar een mager zesje volgens jou? Dan is dat echt goed genoeg,” zegt Dave. “Je ego als ouder mag er zijn, maar het helpt je kind niet als je denkt dat jij altijd beter weet wat goed is of als je stiekem denkt dat de ander geen goede ouder is. Natuurlijk mag het je raken als je ex dingen anders doet. Maar dat is een klusje voor jou.”
Toch iets onaardigs gezegd…
En stel dat je een keer een misstap maakt, en je zegt tóch iets onaardigs over de andere ouder? Geen ramp, zegt Dave, zolang je er eerlijk over bent. “Wees duidelijk. Zeg iets als: ‘Ik heb iets onaardigs gezegd. Ik was even boos, maar ik bedoelde het niet zo. Heb jij dat wel eens met een vriendje?’ Kinderen zijn wijs en ze voelen veel. Ze leren juist van dat soort momenten. Het maakt je menselijk, en je herstelt de band.”
Vrijheid om van allebei te houden
Hoe moeilijk het soms ook lijkt om neutraal te blijven in wat je zegt, doet of nalaat, telkens opnieuw helpt één simpele vraag: helpt het de kinderen écht? “Het is makkelijker om iets in te slikken als je het belang van je kind écht als uitgangspunt neemt,” besluit Dave. Co-ouderschap is geen wedstrijd. De kunst zit niet in gelijk hebben, maar in het loslaten van het gevecht.
“Want uiteindelijk zijn kinderen gebaat bij rust, ruimte en de vrijheid om van allebei te houden. Zonder loyaliteitsconflicten en met alle onderlinge verschillen”, aldus Dave. “En, je zult verbaasd zijn hoeveel kinderen zien van wat jij daarin voor ze doet. Ze zien het iedere keer dat jij je vermant, iets inslikt of iets oplost dat de andere ouder heeft laten liggen. Ze zullen je ooit een keer vertellen hoe knap ze dat vinden, dat jij dat op deze manier deed voor hun emotionele welzijn.”
